Herramientas personales
En la EC encontrarás artículos autorizados
sobre la fe católica
Martes, 19 de marzo de 2024

Abreviaciones Eclesiásticas

De Enciclopedia Católica

Saltar a: navegación, buscar

Historia y Clasificación

Las palabras comúnmente abreviadas en todos los tiempos son nombres propios, títulos (oficiales o acostumbrados) de personas o corporaciones, y palabras de ocurrencia frecuente. Una buena lista de aquellas usadas en la República Romana y en los primeros tiempos del Imperio puede encontrarse en la obra Inscripciones Latinas de Egbert (Nueva York, 1896), 417-459. Los escribas judíos y eruditos talmúdicos también recurrían a las abreviaturas frecuentemente.

Entre los siglos VII y IX el antiguo sistema de abreviaturas romano dio paso a uno más difícil que gradualmente creció en las casas monásticas y en las cancillerías de los nuevos reinos teutones. Escribas merovingios, lombardos y anglosajones ofrecen cada uno sus propias abreviaturas, sin mencionar la única “scotica manus” o “libri scottice scripti” (letra manuscrita irlandesa, o libros escritos en la letra manuscrita irlandesa medieval). Eventualmente tales centros productivos de manuscritos técnicos como la Cancillería Papal, las escuelas teológicas de París y Oxford, y la escuela de ley civil de Bolonia impusieron los estándares de las abreviaturas para toda Europa. Los manuscritos medievales abundan en abreviaturas, debido en parte al abandono del uncial, o cuasiuncial, y casi universal de la letra cursiva. El escritor medieval heredó unas cuantas de éstas de la antigüedad cristiana; otras las inventó o adaptó a fin de ahorrar tiempo y pergamino. Estas se encuentran especialmente en manuscritos de telogía escolástica y derecho canónico, anales y crónicas, la ley romana y documentos administrativos, civiles y privilegios, bulas, rescriptos). Las abreviaturas se multiplicaron con el tiempo y nunca más fueron tan numerosas como en la víspera del descubrimiento de la imprenta; muchos de los primeros libros impresos ofrecen esta peculiaridad junto con otras características de la página manuscrita. El desarrollo de la imprenta trajo consigo el abandono de muchas abreviaturas al mismo tiempo que sugirió e introdujo nuevas, un proceso también favorecido por el crecimiento de la legislación eclesiástica, la creación de nuevos oficios, etc. Hubo menos abreviaturas medievales en el texto de libros muy usados en público, por ejemplo, misales, antifonarios, Biblias; de cualquier modo, las necesidades del estudiante parecen haber sido la causa principal de la mayoría de las abreviaturas medievales. Los medios de abreviación normalmente eran punto y seguido o puntos (mayormente en la antigüedad romana), el punto y coma (que eventualmente se convencionalizó), líneas (horizontales, perpendiculares, oblongas, curvas onduladas y comas). Los sonidos de las vocales se escribían frecuentemente no detrás, sino encima de las consonantes. Algunas letras como la p y la q, que aparecen con extrema frecuencia por ejemplo en preposiciones y terminaciones, se convirtieron en fuente de muchas abreviaturas peculiares; del mismo modo las palabras recurrentes como et (y), est (es).

El hábito y la conveniencia son hoy día el motivo principal para el uso de abreviaturas. La mayoría de aquellas de uso actual caen bajo uno u otro de los siguientes encabezados:

  • 1. Administrativas
  • 2. Litúrgicas
  • 3. Escolásticas
  • 4. Cronológicas

1. Administrativas: La primera clase de abreviaturas incluye aquellas usadas en la composición de documentos pontificios. Alguna vez fueron muy numerosas y en las obras citadas más abajo se pueden encontrar listas de ellas (Por ejemplo: Quantin, Prou). Sería bueno señalar enseguida que desde el 29 de diciembre de 1878, por orden de Leo XIII, los grandes documentos papales (Litterae Apostolicae) ya no son escritos en la letra gótica conocida como “bollatico”. Todas las abreviaturas, con excepción de algunas obvias tales como S.R.E., fueron abolidas por la misma autoridad (Acta Santae Sedis, XI, 465-467). En la transacción de negocios ordinarios las Congregaciones Romanas suelen usar ciertas fórmulas breves y expresivas (por ejemplo: Negative = "No"; Negative et amplius = "No enfático"). Correctamente hablando, éstas no son abreviaturas. Para ver una lista de éstas vea derecho canónico. Esta clase también incluye las abreviaturas para los nombres de la mayoría de las sedes. Los títulos latinos completos de todas las diócesis (de la Iglesia Latina) existentes pueden verse en el anuario romano "Gerarchia Cattolica". Una lista completa de los nombres latinos de todas las diócesis conocidas (existentes o extintas) se encuentra en la gran obra en folio del Comte de Mas Latrie, "Trésor de chronologie, d'histoire et de géographie" (Tesoro de Cronología, de Historia y de Geografía, París, 1884). Para el mismo propósito el lector puede consultar los catálogos episcopales del monje benedictino Gams, "Series Episcoporum Ecclesiae Catholicae" (Ratisbona, 1873-86), y al franciscano Conrad Eubel, "Hierarchia Catholica Medii Ævi" (Münster, 1898-1902). Bajo este encabezado general se pueden incluir todas las formas que se usan en la relación ordinaria para dirigirse a individuos o a miembros de órdenes religiosas, congregaciones, institutos, a las que se puede añadir las formas de dirigirse a miembros de las Sociedades Católicas de laicos y los Órdenes Papales al mérito. Las abreviaturas de los títulos de las Congregaciones Romanas y las de autoridades eclesiásticas canónicas individuales también pertenecen a esta clasificación.

2. Litúrgicas: La segunda clase de abreviaturas incluye aquellas usadas en las descripciones de actos litúrgicos, o en las instrucciones para su realización, por ejemplo, la Santa Misa, el Oficio Divino (Breviario), las devociones eclesiásticas, etc. Aquí también quedan clasificadas las formas abreviadas para el nombre de Dios, Jesucristo y el Espíritu Santo. También los nombres de la la Virgen María, de los Santos, etc., así como las abreviaturas usadas en la administración de los Sacramentos, epitafios mortuorios, etc. (clase a la que pertenecen las numerosas inscripciones en las catacumbas). Finalmente se incluyen algunas abreviaturas misceláneas tales como las usadas en la publicación de documentos concernientes a la beatificación y canonización.

3. Escolásticas: A la tercera clasificación pertenecen abreviaturas escolásticas usadas para designar títulos honorarios adquiridos en las escuelas, para evitar la repetición de títulos extensos de libros y revisiones, o para facilitar la referencia a la legislación eclesiástica y civil.

4. Cronológicas: A la cuarta clase de abreviaturas pertenecen todas aquellas que son usadas para describir los elementos del año civil o eclesiástico.

Abreviaturas Usadas en Rescriptos Apostólicos

  • Absoluo. -- Absolutio (absolución)
  • Alr. -- Aliter (de otro modo)
  • Aplica. -- Apostolica (apostólico/a)
  • Appatis. -- Approbatis (habiendo sido aprobado)
  • Archiepus. -- Archiepiscopus (arzobispo)
  • Aucte. -- Auctoritate (por la autoridad)
  • Canice. -- Canonice (canónicamente)
  • Card. -- Cardinalis cardenal)
  • Cens. -- Censuris (censuras - caso ablativo o dativo)
  • Circumpeone. -- Circumspectione (circunspección – caso ablativo)
  • Coione. -- Communione (Comunión -- caso ablativo)
  • Confeone. -- Confessione (Confesión -- caso ablativo)
  • Consciae. -- Conscientiae (de [o a] la conciencia)
  • Constbus -- Constitutionibus (Constituciones -- caso ablativo o dativo)
  • Discreoni. -- Discretioni (a discreción)
  • Dispensao. -- Dispensatio (dispensa)
  • Dnus -- Dominus (Señor)
  • Ecclae. -- Ecclesiae (de (o para) la Iglesia)
  • Ecclis. -- Ecclesiasticis (eclesiástico)
  • Effum. -- Effectum (efecto)
  • Epus. -- Episcopus (obispo)
  • Excoe. -- Excommunicatione (excomunión -- caso ablativo)
  • Exit. -- Existit (existe)
  • Fr. -- Frater (hermano)
  • Frum. -- Fratrum (de los hermanos)
  • Gnalis -- Generalis (general)
  • Humil. -- Humiliter (humildemente)
  • Humoi. -- Hujusmodi (de esta clase)
  • Igr. -- Igitur (por lo tanto)
  • Infraptum. -- Infrascriptum (escrito abajo)
  • Intropta. -- Introscripta (escrito dentro de)
  • Irregulte. -- Irregularitate (irregularidad -- caso ablativo)
  • Lia. -- Licentia (licencia)
  • Litma. -- Legitima (legítima)
  • Lre. -- Litterae (cartas)
  • Lte. -- Licite (legalmente o lícitamente)
  • Magro. -- Magistro (maestro -- caso ablativo o dativo)
  • Mir. -- Misericorditer (misericordiosamente)
  • Miraone. -- Miseratione (piedad -- caso ablativo)
  • Mrimonium. -- Matrimonium (matrimonio)
  • Nultus. -- Nullatenus (de ningún modo)
  • Ordinaoni. -- Ordinationi (ordenación -- caso ablativo)
  • Ordio. -- Ordinario (ordinario -- caso ablativo o dativo)
  • Pbr. -- Presbyter (sacerdote)
  • Penia. -- Poenitentia (penitencia)
  • Peniaria. -- Poenitentiaria (Penitenciaría; es decir, Tribunal de la Penitenciaría Apostólica)
  • Pntium. -- Praesentium (de los presentes, o del escrito presente)
  • Poe. -- Posse (ser capaz, poder, o la habilidad para hacer algo)
  • Pontus. -- Pontificatus (pontificado)
  • PP. -- Papa (Papa)
  • Pr. -- Pater (Padre)
  • Pror. -- Procurator (procurador)
  • Ptur. -- Praefertur (se prefiere o se presenta)
  • Ptus. -- Praefatus (antedicho)
  • Qd. -- Quod (porque, eso o el cual)
  • Qmlbt. -- Quomodolibet (de cualquier manera)
  • Qtnus. -- Quatenus (en la medida que, en cuanto a)
  • Relione. -- Religione (religión u Orden Religiosa -- caso ablativo)
  • Rlari. -- Regulari (regular)
  • Roma. -- Romana (Romano/a)
  • Salri. -- Salutari (saludable, curativo)
  • Snia. -- Sententia (opinión)
  • Sntae., Stae. -- Sanctae (santo o santas -- femenino)
  • Spealer. -- Specialiter (especialmente)
  • Spualibus -- Spiritualibus (en asuntos espirituales)
  • Supplioni. -- Supplicationibus (súplica – caso dativo o ablativo)
  • Thia, Theolia. Theologia (Teología)
  • Tli. -- Tituli (títulos)
  • Tm. -- Tantum (tanto o solamente)
  • Tn. -- Tamen (sin embargo)
  • Venebli -- Venerabili (venerable)
  • Vrae. -- Vestrae (su, vuestro)

Abreviaturas de Uso General, Principalmente Eclesiástico

  • A.B. -- Artium Baccalaureus (bachiller en arte)
  • Ab. -- Abbas (abad)
  • Abp. -- Arzobispo
  • Abs. -- Absens (ausente)
  • A.C. -- Auditor Camerae (Auditor de la Tesorería Papal)
  • AC -- Ante Christum (antes de Cristo)
  • ACN -- Ante Christum Natum (antes del nacimiento de Cristo)
  • A.D. -- Anno Domini (el año de Nuestro Señor)
  • a.d. -- ante diem (el día anterior)
  • Adm. Rev. -- Admodum Reverendus (Muy Reverendo)
  • Adv. -- Adventus (Adviento)
  • Alb. -- Albus (blanco, Breviario)
  • al. -- alii, alibi, alias (otros, a otra parte, de otro modo)
  • A.M. -- Anno Mundi (año del mundo)
  • A.M. -- Artium Magister (Maestro en Artes)
  • A.M.D.G. -- Ad Majorem Dei Gloriam (para mayor gloria de Dios)
  • An. -- Annus (año)
  • Ann. -- Anni (años)
  • Ana, Ant. -- antífona
  • Apost. -- Apostolus (Apóstol)
  • Ap. Sed. -- Apostolica Sedes (Sede Apostólica)
  • Ap. Sed. Leg. -- Apostolicae Sedis Legatus (Legado de la Sede Apostólica)
  • Archiep. -- Archiepiscopus (arzobispo)
  • Archid. -- Archidiaconus (archidiácono)
  • Archiprb. -- Archipresbyter (archipresbítero)
  • A.R.S. -- Anno Reparatae Salutis (en el año de nuestra Redención)
  • A.U. -- Alma Urbs (ciudad amada, es decir, Roma)
  • Authen. -- Authentica (auténtico/a, por ejemplo, cartas)
  • Aux. -- Auxilium, Auxilio (auxilio, con el auxilio de)
  • B.A. -- Baccalaureus Artium (bachillerato en artes)
  • B. BB. -- Beatus, Beati (beato, bendito)
  • B.C. – antes de Cristo
  • B.C.L. -- Baccalaureus Civilis [or Canonicae] Legis (bachillerato en ley civil [o canónica])
  • B.D. – bachiller en divinidad
  • B.F. -- Bona Fide (de buena fe)
  • Ben. -- Benedictio (bendición)
  • Benevol. -- Benevolentia (benevolencia)
  • Bon. Mem. -- Bonae Memoriae (de feliz memoria)
  • B.P. -- Beatissime Pater (beatísimo / Santísimo Padre)
  • Bro. -- Hermano
  • B. Se. -- Baccalaureus Scientiarum (bachillerato en ciencias)
  • B.U.J. -- Baccalaureus Utriusque Juris (bachillerato en ambas leyes, es decir, civil y canónica)
  • B.T. -- Baccalaureus Theologiae (bachiller en teología)
  • B.V. -- Beatitudo Vestra (Su Santidad)
  • B.V. -- Beata Virgo (Virgen Bendita)
  • B.V.M. -- Beata Virgo Maria (Bendita Virgen María)
  • Cam. -- Camera (Tesorería Papal)
  • Cam. Ap. -- Camera Apostolica (Cámara Apostólica – por ejemplo: Tesorería Papal)
  • Can. -- Canonicus (canónico)
  • Cane. -- Cancellarius (canciller)
  • Cap. -- Capitulum (pequeño capítulo -- Breviario)
  • Cap. de seq. -- Capitulum de Sequenti (pequeño capítulo de la fiesta siguiente -- Breviario)
  • Capel. -- Capella (capilla)
  • Caus. -- Causa (causa)
  • C.C. -- Curatus (cura -- usado principalmente en Irlanda)
  • CC. VV. -- Clarissimi Viri (hombres ilustres)
  • Cen. Eccl. -- Censura Ecclesiastica (censura eclesiástica)
  • Cla. -- Clausula (claúsula)
  • Cl., Clico. -- Clericus, Clerico (clérigo)
  • Clun. -- Cluniacenses (monjes de Cluny)
  • C.M. -- Causa Mortis (en causa de muerte)
  • Cod. -- Codex (manuscrito)
  • Cog. Leg. -- Cognatio Legalis (cognación legal)
  • Cog. Spir. -- Cognatio Spiritualis (cognación espiritual)
  • Coll. Cone. -- Collectio Conciliorum (colección de concilios)
  • Comm. Prec. -- Commemoratio Praecedentis (conmemoración de la fiesta precedente -- Breviario)
  • Comm. Seq. -- Commemoratio Sequentis (conmemoración de la fiesta siguiente -- Breviario)
  • Compl. -- Completorium (Completas -- Breviario)
  • Con. -- Contra (contra)
  • Cone. -- Concilium (concilio)
  • Conf. -- Confesor
  • Conf. Doct. -- confesor y doctor (Breviario)
  • Conf. Pont. -- Confessor Pontifex (confesor y obispo -- Breviario)
  • Cons. -- Consecratio (consagración)
  • Consecr. -- Consecratus (consagrado)
  • Const. Ap. -- Constitutio Apostolica (Constitución Apostólica)
  • Cr. -- Credo (credo -- Breviario)
  • D. -- Dominus (Señor)
  • d. -- dies (día)
  • D.C.L. -- Doctor Civilis [or Canonicae] Legis (doctor en ley civil [o Canónica])
  • D.D. -- Doctores (doctores)
  • D.D. -- Donum dedit; Dedicavit (dado, dedicado)
  • D.D. -- Doctor Divinitatis (doctor en divinidad, es decir, teología)
  • Dec. -- Decanus (decano)
  • Def. -- Defunctus (difunto)
  • D.G. -- Dei Gratia (por la gracia de Dios)
  • D.N. -- Dominus Noster (Nuestro Señor)
  • D.N.J.C. -- Dominus Noster Jesus Christus (Nuestro Señor Jesucristo)
  • DN, DNS, DNUS -- Dominus (Señor)
  • Doct. -- doctor (Breviario)
  • Dom. -- Dominica (domingo)
  • D.O.M. -- Deo Optimo Maximo (A Dios, el Mejor y más Grande)
  • Doxol. -- Doxologia (doxología -- Breviario)
  • D.R. -- Decanus Ruralis (decano rural)
  • DS -- Deus (Dios)
  • D.Se. -- Doctor Scientiarum (doctor en ciencias)
  • D.V. -- Deo Volente (Dios mediante)
  • Dupl. -- Duplex (fiesta doble -- Breviario)
  • Dupl. Maj. -- Duplex Major (fiesta mayor doble)
  • Dupl. I. Cl. -- Duplex Primae Classis (fiesta doble de primera clase -- Breviario)
  • Dupl. II. Cl. -- Duplex Secundae Classis (fiesta doble de segunda clase -- Breviario)
  • Eccl. -- Ecclesiasticus (Eclesiástico)
  • E., Eccl. -- Ecclesia (la Iglesia)
  • El. -- Electio, Electus (elección, electo)
  • Emus -- Eminentissimus (muy eminente)
  • EPS, EP., Episc. -- Episcopus (obispo)
  • Et. -- Etiam (también, aún)
  • Evang. -- Evangelium (Evangelio -- Breviario)
  • Ex. -- Extra (fuera de)
  • Exe. -- Excommunicatus, Excommunicatio (excomulgado, excomunión)
  • Fel. Mem. -- Felicis Memoriae (de feliz memoria)
  • Fel. Rec. -- Felicis Recordationis (de feliz memoria)
  • Fer. -- Feria (día de la semana)
  • Fr., F. -- Frater, Frere (hermano)
  • Fund. -- Fundatio (fundación)
  • Gen. -- Generalis (general)
  • Gl. -- Gloria (gloria a Dios, etc.)
  • Gr. -- Gratia (gracia)
  • Grad. -- Gradus (grado)
  • Grat. -- Gratias (gracias); o Gratis (sin gastos)
  • hebd. -- Hebdomada (semana)
  • Hom. -- Homilia (homilía -- Breviario)
  • hor. -- hora (hora)
  • IC -- Jesús (primera y tercera letra de su nombre en griego)
  • Id. -- Idus (idus [N.T.: Diccionario de la Real Academia Española: En el antiguo cómputo romano y en el eclesiástico, el día 15 de marzo, mayo, julio y octubre, y el 13 de los demás meses])
  • Igr. -- Igitur (por lo tanto)
  • I.H.S. -- Iesus Hominum Salvator (Jesus Salvador de los Hombres – interpretación usual). Realmente una transliteración latina defectuosa latina de las primeras tres letras de JESUS en griego (IHS en lugar de IHC).
  • Ind. -- Indictio (indicción)
  • Ind. -- Índice
  • Inq. -- Inquisitio (Inquisición)
  • i.p.i. -- In Partibus Infidelium (entre los infieles)
  • Is. – Idus (idus)
  • J.C. -- Jesus Christus (Jesucristo)
  • J.C.D. -- Juris Canonici Doctor, Juris Civilis Doctor (doctor en derecho canónico, doctor en ley civil)
  • J.D. -- Juris Doctor (doctor en derecho )
  • J.M.J. -- Jesus, Maria, Joseph (Jesús, María, José)
  • Jo., Joann. -- Joannes (Juan)
  • J.U.D. -- Juris Utriusque Doctor (doctor en ambas leyes -- civil y canónica)
  • Jud. -- Judicium (juicio)
  • J.U.L. -- Juris Utriusque Licentiatus (licenciado en ambas leyes)
  • Jur. -- Juris (de la ley)
  • Kal. -- Kalendae (Calenda: el primer día del mes)
  • Laic. -- Laicus (laico)
  • Laud. -- Laudes (Laudes -- Breviario)
  • L.C.D. -- Legis Civilis Doctor (doctor en ley civil)
  • l.c.; loc. cit. -- Loco citato (en el lugar ya citado)
  • Lect. -- Lectio (lección)
  • Legit. -- Legitime, Legitimus (legalmente, legítimo)
  • L.H.D. -- Litterarum Humaniorum Doctor (doctor en literatura)
  • Lib., Lo. -- Liber, Libro (libro, en el libro)
  • Lic. -- Licentia, Licentiatus (licencia, licenciado)
  • Litt. -- Littera (carta)
  • LL.B. -- Legum Baccalaureus (bachiller en leyes)
  • LL.D. -- Legum Doctor (doctor en leyes)
  • LL.M. -- Legum Magister (maestro en leyes )
  • Loc. -- Locus (lugar)
  • Lov. -- Lovanium (Lovaina)
  • Lovan. -- Lovanienses (teólogos de Lovaina)
  • L.S. -- Loco Sigilli (lugar del sello)
  • Lud. -- Ludovico
  • M. -- Maria (María)
  • M.A. -- Magister Artium (maestro en artes)
  • Mag. -- Magister (maestro)
  • Mand. -- Mandamus (ordenamos)
  • Mand. Ap. -- Mandatum Apostolicum (Mandato Apostólico, por ejemplo, para la consagración de un obispo)
  • Mart., M., MM. -- Martyr, Martyres (mártir, mártires -- Breviario)
  • Mat. -- Matutinum (maitines -- Breviario)
  • Matr. -- Matrimonum (matrimonio)
  • Mgr. -- Monseigneur, Monsignore (Mi Señor)
  • Miss. -- Missa (Misa -- Breviario); Missionarius (misionario)
  • Miss. Apost., M.A. -- Missionarius Apostolicus (Misionario Apostólico)
  • M.R. -- Missionarius Rector (misionario rector)
  • m.t.v. -- mutatur terminatio versiculi (se cambia la terminación del pequeño verso -- Breviario)
  • Nativ., D.N.J.C. -- Nativitas Domini Nostri Jesu Christi (Natividad de Nuestro Señor Jesucristo)
  • N. D. -- Nostra Domina, Notre Dame (Nuestra Señora)
  • Nigr. -- Niger (negro -- Breviario)
  • No. -- Nobis (a nosotros, para nosotros)
  • Nob. -- Nobilis, Nobiles (noble, nobles)
  • Noct. -- Nocturnum (nocturno)
  • Non. -- Nonae (Nona)
  • Nostr. -- Noster, nostri (nuestro, de nosotros)
  • Not. -- Notitia (conocimiento)
  • N.S. -- Notre Seigneur, Nostro Signore (Nuestro Señor)
  • N.S. – Estilo Nuevo
  • N.T. -- Novum Testamentum (Nuevo Testamento)
  • Ntri. -- Nostri (de nosotros)
  • Nup. -- Nuptiae (nupcial)
  • Ob. -- Obiit (murió)
  • Oct. -- Octava (Octava -- Breviario)
  • Omn. -- Omnes, Omnibus (todos, a todos)
  • Op. Cit. -- Opere Citato (en la obra citada)
  • Or. -- Oratio (oración -- Breviario)
  • Ord. -- Ordo, Ordinatio, Ordinarius (orden, ordenación, ordinario)
  • Or. Orat. -- Orator (orador), Oratorium (oratorio)
  • O.S. – Estilo antíguo
  • O.T. – Antiguo Testamento
  • Oxon. -- Oxonium, Oxonienses (Oxford, teólogos o eruditos de Oxford)
  • P. -- Pater, Pere (padre)
  • Pa. -- Papa (Papa); Pater (padre )
  • Pact. -- Pactum (acuerdo)
  • Pasch. -- Pascha (Pascua -- Breviario)
  • Patr. -- Patriarcha (patriarca)
  • Pent. -- Pentecostes (Pentecostés -- Breviario)
  • Ph.B. -- Philosophiae Baccalaureus (bachiller en filosofía)
  • Ph.D. -- Philosophiae Doctor (doctor en filosofía)
  • Phil. -- Philosophia (filosofía)
  • Ph.M. -- Philosophiae Magister (maestro en filosofía)
  • P.K. -- Pridie Kalendas (la víspera de las calendas)
  • Poenit. -- Poenitentia (penitencia)
  • Poenit Ap. -- Poenitentiaria Apostolica (Trbunal de la Penitenciaría Apostólica)
  • Pont. -- Pontifex (pontífice, es deicr, obispo -- Breviario)
  • Pont. -- Pontificatus (pontificado)
  • Pont. Max. -- Pontifex Maximus (Sumo Pontífice)
  • Poss. -- Possessor, Possessio (poseedor, posesión)
  • PP. -- Papa (Papa); Pontificum (de los Papas)
  • P.P. -- Parochus (párroco – usado mayormente en Irlanda)
  • PP. AA. -- Patres Amplissimi (cardenales)
  • P.P.P. -- Propria Pecunia Posuit (eregido a sus expensas)
  • P.R. -- Permanens Rector (rector permanente)
  • Praef. -- Praefatio (Prefacio de la Misa -- Breviario)
  • Presbit. -- presbíteros, sacerdote
  • Prof. -- Professus, Professio, Professor (profeso, profesión, profesor)
  • Prop. Fid. -- Propaganda Fide (Sagrada Congregación de Propaganda, Roma)
  • Propr. -- Proprium (propio -- Breviario)
  • Prov. -- Provisio, Provisum (provisión, provisto)
  • Ps. -- Psalmus (Salmos)
  • Pub., Publ. -- Publicus, Publice (público, públicamente)
  • Purg. Can. -- Purgatio Canonica (disculpa canónica)
  • Quadrag. -- cuadragésima (Cuaresma, también el cuadragésimo día antes de Pascua -- Breviario)
  • Quinquag. -- quincuagésima (el quincuagésimo día antes de Pascua -- Breviario)
  • R. -- Responsorium (responsorio -- Breviario)
  • R. -- Roma (Roma)
  • Rescr. -- Rescriptum (rescriptos papales)
  • R.D. – decano rural
  • Req. -- Requiescat (Que él [o ella] descanse, es decir, en paz)
  • Resp. -- Responsum (respuesta)
  • R.I.P. -- Requiescat In Pace (que él o ella descanse en paz)
  • Rit. -- Ritus (rito, ritos)
  • Rom. -- Romanus, Romana (romano, romana)
  • R. P. -- Reverendus Pater, Reverend Pere (Reverendo Padre)
  • RR. -- Rerum (de las cosas, temas, por ejemplo, SS. RR. Ital., Escritores sobre temas [históricos] italianos); Regesta
  • Rt. Rev. – Reverendísimo
  • Rub. -- Ruber (rojo -- Breviario)
  • Rubr. -- Rubrica (rúbricas)
  • S., Sacr. -- Sacrum (sagrado)
  • Sab., Sabb. -- Sabbatum (Sabbath, sábado)
  • Saec. -- Saeculum (siglo)
  • Sal. -- Salus, Salutis (salvación, de salvación)
  • Salmant. -- Salmanticenses (teólogos de Salamanca)
  • S.C. -- Sacra Congregatio (Congregación Sagrada)
  • S.C.C. -- Sacra Congregatio Concilii (Congregación Sagrada del Concilio, por ejemplo, de Trento)
  • S.C.EE.RR. -- Sacra Congregatio Episcoporum et Regularium (Congregación Sagrada de Obispos y Regulares)
  • S.C.I. -- Sacra Congregatio Indicis (Sagrada Congregación del Índice)
  • S.C.P.F. -- Sacra Congregatio de Propaganda Fide (Congregación Sagrada para la Propagación de la Fe)
  • SCS -- Sanctus (santo)
  • s.d. -- sine datâ (libro no fechado)
  • S.D. -- Servus Dei (siervo de Dios)
  • Semid. -- Semiduplex (fiesta doble semi -- Breviario)
  • Septuag -- septuagésima (septuagésimo día antes de Pascua; siempre un domingo -- Breviario)
  • Sexag. -- sexagésima (sexagésimo día antes de Pascua -- Breviario)
  • Sig. -- Sigillum (sello)
  • Simpl. -- Simplex (fiesta simple-- Breviario)
  • Sine Com. -- Sine Commemoratione (sin conmemoración de otra fiesta o fiestas -- Breviario)
  • s.l. -- sine loco (sin indicación del lugar de impresión)
  • s.l.n.d. -- sine loco nec data (sin indicación de lugar or sin fecha de impresión)
  • S.M. -- Sanctae Memoriae (de memoria sagrada)
  • Soc. -- Socius, Socii (compañero, compañeros -- Breviario)
  • S. Off. -- Sanctum Officium (Congregación del Sant Oficio, Inquisición)
  • S.P. -- Sanctissime Pater (Santísimo Padre)
  • S.P., S. Petr. -- Sanctus Petrus (San Pedro)
  • S.P. -- Summus Pontifex (Sumo Pontífice, Papa)
  • S.P.A. -- Sacrum Palatium Apostolicum (Sagrado Palacio Apostólico, Vaticano, Quirinal)
  • Sr. -- Hermana
  • S.R.C. -- Sacra Rituum Congregatio (Sagrada Congregación de Ritos)
  • S.R.E. -- Sancta Romana Ecclesia, Sanctae Romanae Ecclesia (Santa Iglesia Romana; o de la Santa Iglesia Romana)
  • SS. -- Scriptores (escritores)
  • SS.D.N. -- Sanctissimus Dominus Noster (Nuestro Santísimo Señor [Jesucristo], también un título del Papa)
  • S., SS. -- Sanctus, Sancti (santo, santos)
  • S.T.B. -- Sacrae Theologiae Baccalaureus (bachiller en teología sagrada)
  • S.T.D. -- Sacred Theologiae Doctor (doctor en teología sagrada)
  • S.T.L. -- Sacrae Theologiae Licentiatus (licenciado en teología sagrada)
  • Suffr. -- Suffragia (sufragios, es decir, oraciones de los santos; Breviario)
  • S.V. -- Sanctitas Vestra (Su Santidad)
  • Syn. -- Synodus (sínodo)
  • Temp. -- Tempus, Tempore (tiempo, en tiempo)
  • Test. -- Testes, Testimonium (testigos, testimonio)
  • Theol. -- Theologia (teología)
  • Tit. -- Titulus, Tituli (título, titulos)
  • Ult. -- Ultimo (último – día, mes, año)
  • Usq. -- Usque (hasta, tan lejos como)
  • Ux. -- Uxor (esposa)
  • V., Ven., VV. -- Venerabilis, Venerabiles (venerable)
  • V., Vest. -- Vester (su)
  • Vac. -- Vacat, Vacans (vacante)
  • Val. -- Valor (valor)
  • Vat. -- Vaticanus (Vaticano)
  • Vba. -- Verba (palabras)
  • Vers. -- Versiculus (versículo -- Breviario)
  • Vesp. -- Vesperae (vísperas -- Breviario)
  • V.F., Vic. For. -- Vicarius Foraneus (vicario foráneo)
  • V.G. -- Vicarius Generalis (vicario general)
  • Vid. -- Vidua (viuda -- Breviario)
  • Vid., Videl. -- Videlicet (claramente, a saber, es decir)
  • Vig. -- Vigilia (vigilia de una fiesta -- Breviario)
  • Viol. -- Violaceus (violeta -- Breviario)
  • Virg. -- Virgo (virgen -- Breviario)
  • Virid. -- Viridis (verde -- Breviario)
  • V.M. -- Vir Magnificus (hombre magnífico)
  • V. Rev. – Muy Reverendo
  • V.T. -- Vetus Testamentum (Antiguo Testamento)
  • XC., XCS. -- Christus (Cristo – primera, media y última letras del nombre griego)

Abreviaturas en Inscripciones de las Catacumbas

  • A.D. -- Ante Diem (por ejemplo en la frase, Ante Diem VI [o Sexto] Kal. Apriles, es equivalente al sexto día antes de calendas de abril contando tanto la calendas, como el día que va a ser indicado); or Anima Dulcis (Dulce Alma)
  • A.Q.I.C. -- Anima Quiescat In Christo (que su alma descanse en Cristo)
  • B., BMT. -- Bene Merenti (a los buenos merecedores)
  • B.M. -- Bonae Memoriae (de feliz memoria)
  • B.F. -- Bonae Feminae (a la mujer buena)
  • B.I.C. -- Bibas [para vivas] In Christo (que vivas en Cristo)
  • B.M.F. -- Bene Merenti Fecit (erigió esto para los merecedores)
  • B.Q. -- Bene Quiescat (que descanse bien)
  • C. -- Cónsul
  • CC. -- Consules (Cónsules)
  • C.F. -- Clarissima Femina (muy ilustre mujer)
  • Cl. V. -- Clarissimus Vir (muy ilustre hombre)
  • C.O. -- Conjugi Optimo (a mi excelentísimo esposo)
  • C.O.B.Q. -- Cum Omnibus Bonis Quiescat (que descanse con todas las almas buenas)
  • COI. -- Conjugi (A mi esposo [o esposa])
  • CS., COS. -- cónsul
  • COSS. -- Consules (cónsules)
  • C.P. -- Clarissima Puella (muy ilustre doncella)
  • D. -- Depositus (enterrado); or Dulcis (querido/a)
  • D.D. -- Dedit, Dedicavit (dio, decidido)
  • DEP. -- Depositus (enterrado)
  • D.I.P. -- Dormit In Pace (duerma en paz)
  • D.M. -- Diis Manibus (a los manes [almas de los difuntos])
  • D.M.S. -- Diis Manibus Sacrum (Sagrado a los manes [de])
  • D.N. -- Domino Nostro (a nuestro Señor)
  • DD. NN. -- Dominis Nostris (a nuestros señores)
  • E.V. -- Ex Voto (en cumplimiento de un voto)
  • EX. TM. -- Ex Testamento (de acuerdo con el testamento de)
  • E VIV. DISC. -- E Vivis Discessit (partió de la vida)
  • F. -- Fecit (hizo); or Filius (hijo); or Feliciter (felizmente)
  • F.C. -- Fieri Curavit (causado para ser hecho)
  • F.F. -- Fieri Fecit (causado para ser hecho)
  • FF. -- Fratres (hermanos); Filii (hijos)
  • FS. -- Fossor (cavador)
  • H. -- Haeres (heredero); Hic (aquí)
  • H.L.S. -- Hoc Loco Situs (puesto en este lugar)
  • H.M.F.F. -- Hoc Monumentum Fieri Fecit (mando a erigir este monumento)
  • H.S. -- Hic Situs (aquí yace)
  • ID. -- Idibus (sobre los idus)
  • IDNE. -- Indictione (En la indicción – un término cronológico)
  • I.L.H. -- Jus Liberorum Habens (poseedor del derecho de los niños, es decir, elegible para un oficio público siendo menor de edad)
  • INB. -- In Bono (en buen [olor])
  • IND. – Lo mismo que IDNE
  • INP -- In Pace (en paz)
  • I.X. -- In Christo (en Cristo)
  • K. -- Kalendas (Calendas); o Care, Carus, Cara (querido, querida); o Carissimus[a] (queridísimo, queridísima)
  • K.B.M. -- Karissimo Bene Merenti (al más querido y merecedor)
  • L. -- Locus (lugar)
  • L.M. -- Locus Monumenti (lugar del monumento)
  • L.S. -- Locus Selpuchri (lugar del sepulcro)
  • M. -- Martyr, o Memoria (memoria) o Monumentum (monumento)
  • MM. -- Martyres (mártires)
  • M.P. -- Monumentum Posuit (eregido como monumento)
  • MRT. -- Merenti (al merecedor)
  • N. -- Nona o Numero (número)
  • NN. -- Nostris (A nuestros – con un plural) o Numeri (números)
  • O. -- Hora (hora); Obiit (murió)
  • OB. IN XTO. -- Obiit In Christo (murió en Cristo)
  • OMS. -- Omnes (todos)
  • OP. -- Optimus (excelente o sumamente bueno)
  • P. -- Pax (paz); o Pius (obediente); o Ponendum (a ser colocado); o Pridie (el día anterior); o Plus (más)
  • P.C. -- Poni Curavit (causado a ser colocado)
  • P.C., P. CONS. -- Post Consulatum (después del consulado)
  • P.I. -- Poni Jussit (mandado a ser colocado)
  • P.M. -- Plus Minus (más o menos); or Piae Memoriae (de pía memoria); or Post Mortem (después de la muerte)
  • PP. -- Praepositus (colocado sobre)
  • PR.K. -- Pridie Kalendas (día antes de calendas)
  • PRB. -- Presbyter (sacerdote)
  • PR.N. -- Pridie Nonas (el día antes de nonas [En el antiguo cómputo romano y en el eclesiástico, el día 7 de marzo, mayo, julio y octubre, y el 5 de los demás meses.)
  • P.T.C.S. -- Pax Tibi Cum Sanctis (paz a ti con los santos)
  • PZ. -- Pie Zeses (que vivas píamente -- griego)
  • Q., Qui. -- Quiescit (el descansa)
  • Q.B.AN. -- Qui Bixit [for Vixit] Annos (quien vivió . . . años)
  • Q.I.P. -- Quiescat In Pace (que él o ella descanse en paz)
  • Q.V. -- Qui Vixit (quien vivió)
  • R. -- Requiescit (él descansa); o Refrigerio (en lugar de refrigerio)
  • Reg. -- Regionis (de la región)
  • S. -- Suus (su); o Situs (colocado); o Sepulchrum (sepulcro)
  • SC. M. -- Sanctae Memoriae (de santa memoria)
  • SD. -- Sedit (él se sentó)
  • SSA. -- Subscripta (suscrito)
  • S.I.D. -- Spiritus In Deo (Espíritu [descansa] en Dios)
  • S.P. -- Sepultus (sepultado); o Sepulchrum (sepulcro)
  • SS. -- Sanctorum (de los santos)
  • S.V. -- Sacra Virgo (Santa Virgen)
  • T., TT. -- Titulus, Tituli (título, títulos)
  • TM. -- Testamentum (Testamento)
  • V. -- Vixit (el vivió); o Vixisti (tú viviste)
  • VB. -- Vir Bonus (un buen hombre)
  • V.C. -- Vir Clarissimus (el muy ilustre hombre)
  • VV. CC. -- Viri Clarissimi (los hombres más ilustres)
  • V.H. -- Vir Honestus (un hombre digno)
  • V. X. -- Vivas, Care [o Cara] (que vivas, querido, querida); o Uxor Carissima (queridísima esposa)
  • X., XPC., XS. -- Christus (Cristo)

Abreviaturas de Títulos de las Principales Órdenes Religiosas y Congregaciones de Sacerdotes

  • A.A. -- Augustiniani Assumptionis (Agustinos de la Asunción)
  • A.B.A. -- Antoniani Benedictini Armeni (mequitaristas)
  • C.J.M. -- Congregation Jesu et Mariae (Padres Eudistas)
  • C.M. -- Congregatio Missionis (Lazaristas, Congregación de Sacerdotes de la Misión)
  • C.M. -- Congregatio Mariae (Padres de la Compañía de María)
  • C.P. -- Congregatio Passionis (Pasionistas)
  • C.PP.S. -- Congregatio Pretiosissimi Sanguinis (Padres de la la Preciosísima Sangre)
  • C.R. -- Congregatio Resurrectionis (Padres de la Resurrección)
  • C.R.C.S. -- Clerici Regulares Congregationis Somaschae (Padres de Somasqui)
  • C.R.I.C. -- Canonici Regulares Immaculate Conceptionis (Canónigos Regulares de la Inmaculada Concepción)
  • C.R.L. -- Canonici Regulares Lateranenses (Canónigos Regulares de Letrán)
  • C.R.M. -- Clerici Regulares Minores (Clérigos Regulares Menores, Mariani)
  • C.R.M.D. -- Clerici Regulares Matris Dei (Clérigos Regulares de la Madre de Dios de Lucca)
  • C.R.M.I. -- Clerici Regulares Ministrantes Infirmis (Clérigos Regulares de los Enfermos, Camillini, Camilliani)
  • C.R.P. -- Congregatio Reformatorum Praemonstratensium (Canónigos Premonstratenses)
  • C.R.S.P. -- Clerici Regulares Sancti Pauli (Barnabitas)
  • C.R.S.P. -- Clerici Regulares Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum (Clérigos Regulares de las Escuelas Pías, Piaristas)
  • C.R.T. -- Clerici Regulares Theatini (Teatinos)
  • C.S.B. -- Congregatio Sancti Basilii (Basilianos)
  • C.S.C. -- Congregatio Sanctae Crucis (Padres y Hermanos de la Santa Cruz)
  • C.S.P. -- Congregatio Sancti Pauli (Paulistas)
  • C.S.Sp. -- Congregatio Sancti Spiritus (Congregaciones Religiosas del Espíritu Santo)
  • C.S.V. -- Clerici Sancti Viatoris (Clérigo o Clérigos de San Viator)
  • C.SS.CC. -- Congregatio Sacratissimorum Cordium (Misioneros de los Sagrados Corazones de Jesús y María)
  • C. SS. R. -- Congregatio Sanctissimi Redemptoris (Redentoristas)
  • Inst. Char. -- Institutum Charitatis (Rosminianos)
  • M.C. -- Misioneros de la Caridad
  • M.S. -- Misioneros de La Salette, Francia
  • M.S.C. -- Missionarii Sancti Caroli (Misioneros de San Carlos)
  • M.S.C. -- Missionarii Sacratissimi Cordis (Misioneros del Sacratísimo Corazón)
  • O.C. -- Ordo Charitatis (Padres de la Orden de la Caridad)
  • O. Camald. -- Ordo Camaldulensium (Camaldulense)
  • O. Cart. -- Ordo Cartusiensis (Orden de la Cartuja)
  • O. Cist. -- Ordo Cisterciensium (Cistercienses)
  • O.C.C. -- Ordo Carmelitarum Calceatorum (Orden Carmelita, carmelitas)
  • O.C.D. -- Ordo Carmelitarum Discalceatorum (Descalzos, Carmelitas)
  • O.C.R. -- Ordo Reformatorum Cisterciensium (Cistercienses, Trapistas)
  • O.F.M. -- Ordo Fratrum Minorum (Orden de Frailes Menores)
  • O.M. -- Ordo [Fratrum] Minimorum (Mínimos de San Francisco de Paúl)
  • O. Merced. -- Ordo Beatae Mariae Virginis de Redemptione Captivorum (Mercedarios)
  • O.M.C. -- Ordo Minorum Conventualium (Orden de Frailes Menores Conventuales)
  • O.M. Cap., O.F.M. Cap., O.M.C. -- Ordo Minorum Cappucinorum (Frailes Menors Capuchinos)
  • O.M.I. -- Oblati Mariae Immaculatae (Padres Oblatos de María Inmaculada)
  • O.P., Ord Fratr. Praed. -- Ordo Praedicatorum (Orden de Predicadores)
  • Ord. Praem. -- Ordo Praemonstratensium (Premonstratenses, Norbertinos)
  • O.S.A. -- Ordo [Eremitarum] Sancti Augustini (Agustinos)
  • O.S.B. -- Ordo Sancti Benedicti (Orden Benedictina, benedictinos)
  • O.S.C. -- Oblati Sancti Caroli (Padres Oblatos de San Carlos)
  • O.S.F.C. -- Ordinis Sancti Francisci Capuccini (Capuchinos Franciscanos)
  • O.S.F.S. -- Oblati Sancti Francisci Salesii (Padres Oblatos de San Francisco de Sales)
  • O.S.H. -- Ordo [Eremitarum] Sancti Hieronymi (Jeronimitas)
  • O.S.M. -- Ordo Servorum Mariae (Servitas)
  • O.SS.C. -- Oblati Sacratissimi Cordis (Padres Oblatos del Sagrado Corazón )
  • O. Trinit. -- Ordo Sanctissimae Trinitatis (Orden de los Trinitarios)
  • P.O. -- Pr tres de l Oratoire, Presbyteri Oratorii (Oratorio de San Felipe Neri, oratorianos)
  • P.S.M. -- Pia Societas Missionum (Padres de la Sociedad Piadosa de Misiones, Pallottini)
  • P.S.S. -- Presbyteri Sancti Sulpicii, Pr tres de S. Sulpice (Padres de San Sulpicio, sulpicianos)
  • S.C. -- Salesianorum Congregatio (Congregación de San Francisco de Sales, Sociedad Salesiana)
  • S.D.S. -- Societas Divini Salvatoris (Sociedad del Divino Salvador)
  • S.D.V. -- Societas Divini Verbi (Sociedad del Verbo Divino)
  • S.J. -- Societas Jesu (Compañía de Jesús, es decir, los jesuitas)
  • S.M. -- Societas Mariae (Sociedad de María, maristas)
  • S.P.M. -- Societas Patrum Misericordiae (Padres de la Misericordia)
  • S.S.S. -- Societas Sanctissimi Sacramenti (Padres del Santísimo Sacramento)


Bibliografía

La mayoría de los manuales de palaeografía (griegos y latinos) contienen listas de abreviaturas (antguas y medievales), algunas de las cuales son aún de interés eclesiástico, mientras que otras se han convertido desde hace mucho en obsoletas o raras, y le conciernen solamente al lector de manuscritos. Algunos manuales de diplomáticos tienen listas de abreviaturas de la cancillería pontificia que son todavía útiles, por ejemplo QUANTIN, Dict. de diplomatique chrétienne (París, 1846). 26-42, y Prou (París, 1902). En la última obra se pueden ver las formas de los escritos originales de estas abreviaturas. Facsímiles de documentos pontificios abreviados pueden verse por ejemplo en DENIFLE, Specimina Palaeographica ab Innoc. III ad Urban. V. (Roma, 1888). Las abreviaturas en manuscritos griegos fueron estudiados científicamente por primera vez por el MONTFAUCON benedictino en su famosa Palaeographica Graeca (París, 1708); ver las Introducciones a la Paleografía griega por GARDTHAUSEN y WATTENBACH. La pequeña obra, Modus legendi abreviaturas in jure tam civili quam pontificio occurrentes (Venecia, 1596), es uno de los primeros intentos de un diccionario de abreviaturas medievales. Una obra súmamente útil para todas las abreviaturas latinas es la de CAPELLI, Dizionario delle abbreviature latine ed italiane (Milán, 1900); está escrita mayormente en latín y describe todas las abreviaturas comúnmente usadas en documentos latinos e italianos, civiles o eclesiásticos. Otra obra valiosa que trata específicamente con abreviaturas en documentos pontificios son DE LA BRANA, Signos y Abreviaturas que se usan en los documentos pontificios (León, 1884); RODENBERG, Epistolae saec. XIII e regestis RR. PP. selectae (Berlín, 1883), I, 323. Para una extensa lista de abreviaturas en los epitafios de las catacumbas ver KRAUS, Real-Encycl. der Christi. Alterth. (Friburgo, 1886), I, 47-51. Los capítulos tocantes a abreviaturas de manuscritos medievales en los manuales paleográficos de DE WAILLY (París, 1843), CHASSANT (París, 1885), PAOLI (Florencia, 1891), REUSENS (Lovaina, 1899), CARINI (Roma, 1889), y THOMPSON (Londres, 1903) se recomiendan, también la excelente Lateinische Paläographie de STEFFENS (Friburgo, Suiza, 1903, 3 vols. fol. Con muchas láminas). Ver BATTANDIER, Abbréviations, en Ann. Pont. Cath. (París 1900), 527-538.

Fuente: Shahan, Thomas. Ecclesiastical Abbreviations. The Catholic Encyclopedia. Vol. 1. New York: Robert Appleton Company, 1907. <http://www.newadvent.org/cathen/01022a.htm>.

Traducido por Marielle Schmitz San Martín. L H M